Τι ειναι το ραφιναρισμα (εξευγενισμος) των φυτικων ελαιων;

Τετάρτη, 1 Μαρτίου 2017

      Εξευγενισμός - ραφινάρισμα λέγεται το σύνολο των διεργασιών με τις οποίες ένα ακατέργαστο λίπος ή έλαιο γίνεται εδώδιμο, μπορεί να χρησιμοποιηθεί στα καλλυντικά κ ά. Το ρήμα ραφινάρω βρίσκει τις ρίζες του στην ιταλική λέξη raffinare που σημαίνει εκλεπτύνω, καθαρίζω, απομακρύνω κάθε είδους επιβλαβείς προσμίξεις, ενισχύοντας έτσι την καθαρότητα και την ομοιογένεια ενός φυτικού λαδιού.

      Τα περισσότερα φυτικά έλαια αποτελούνται από μονοακόρεστα, πολυακόρεστα  (ένας ή περισσότεροι διπλοί δεσμοί μεταξύ των ανθράκων στα μόρια των ελαίων) και λιγότερο από κορεσμένα (απλοί δεσμοί μεταξύ των ανθράκων) λιπαρά οξέα. Διπλοί δεσμοί στα μόρια των ελαίων μπορούν να δημιουργήσουν ελεύθερες ρίζες και αντιδρώντας με το οξυγόνο να παράξουν ασταθή λιπιδικά υπεροξείδια που θα μπορούσαν να προκαλέσουν καρδιοπάθειες, καρκίνο και άλλες νευροεκφυλιστικές ασθένειες (συσσωρευμένα σε υψηλές συγκεντρώσεις στον οργανισμό, κυρίως από εδώδιμη χρήση). Επίσης, ελεύθερα λιπαρά οξέα, φωσφατίδια (π.χ. λεκιθίνη), στερόλες, τοκοφερόλες, κηροί, χρωστικές (π.χ. χλωροφύλλη) και υδρογονάνθρακες μπορεί να περιέχονται σε μικρότερα ποσοστά.

      Γι΄αυτό αλλά και πολλούς ακόμη λόγους το ραφινάρισμα στις περισσότερες περιπτώσεις φυτικών ελαίων κρίνεται απαραίτητο. Κατά το ραφινάρισμα λαμβάνουν χώρα τα παρακάτω:

·         Διήθηση: Για την απομάκρυνση αδιάλυτων προσμίξεων

·         Αποκομμίωση: Αποφεύγεται τόσο ο σχηματισμός γαλακτώματος στο στάδιο της εξουδετέρωσης, το οποίο οδηγεί σε απώλειες ελαίου, όσο και η δημιουργία δυσάρεστων οσμών κατά την απόσμηση. Ταυτόχρονα, αξιοποιείται και η λεκιθίνη που τυχόν περιέχεται στο έλαιο.

·         Εξουδετέρωση: Κύριος σκοπός της εξουδετέρωσης είναι η απομάκρυνση ελεύθερων λιπαρών οξέων  που υπάρχουν στο ακατέργαστο λάδι.

·         Αποχρωματισμός: Απαραίτητο στάδιο για τη βελτίωση του χρώματος του ελαίου καθώς απομακρύνονται οι χρωστικές που βρίσκονται διαλυμένες στο έλαιο. Μια από αυτές τις χρωστικές είναι η χλωροφύλλη, και είναι απαραίτητη η απομάκρυνσή της διότι μπορεί προσδώσει στο τελικό έλαιο ανεπιθύμητο πράσινο χρώμα. Επίσης, με τον αποχρωματισμό επιτυγχάνεται η απομάκρυνση σαπώνων, φωσφατιδίων, ίχνη μετάλλων, οργανικών ουσιών όπως καροτενοειδή, ξανθοφύλλες, τοκοφερόλες καθώς και προϊόντα διάσπασης υπεροξειδίων.

·         Αποκήρωση: Δεν είναι τίποτε άλλο από μία διαδικασία κρυστάλλωσης των κηρών που περιέχει το έλαιο που εξευγενίζεται. Εφαρμόζεται κυρίως σε έλαια που περιέχουν μεγάλο ποσοστό κηρών, όπως π.χ. στο ηλιέλαιο.

·         Απόσμηση: Με την απόσμηση απομακρύνονται από τα έλαια και τα λίπη διάφορες ουσίες δυσάρεστης οσμής και γεύσης (ακόρεστοι υδρογονάνθρακες, τερπένια, αλδεΰδες κ.λπ.).

·         Υδρογόνωση: Κατά την υδρογόνωση γίνεται προσθήκη υδρογόνου σε πιθανά ακόρεστα μόρια του ελαίου. Με τον τρόπο αυτό τα βλαβερά ακόρεστα μέρη των ανθρακικών αλυσίδων ελαίων μετατρέπονται σε αβλαβή κορεσμένα.

Με το πέρας του ραφιναρίσματος το τελικό φυτικό έλαιο είναι έτοιμο για χρήση!